گروه فرهنگی «سراج24»- مرتضی اسماعیل دوست:چندی پیش در نوشته ای به بررسی شرایط استعمال دخانیات در آثار سینمایی و تلویزیونی ایران پرداخته بودم و آماری قابل توجه و قابل تامل درباره تعداد دقایق بسیار از نمایش سیگار بر صحنه تصویر را عنوان کردم و درباره لزوم برخورد با چنین آسیب های روانی توسط مسئولان و سازندگان آثار تصویری را طرح شد. در پیگیری همین موضوع مهم به سراغ حبیب ایل بیگی رفتم که با سوابقی روشن در بنیاد سینمایی فارابی و انجمن سینمای جوانان ایران حالا مدتی است که مسئول اصلی نظارت بر آثار تصویری است و هر فیلم سینمایی و آثاری که حتی در شبکه نمایش خانگی به مجوز می رسد از طریق شورای ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی است که او مسئولیتش را به عهده دارد.
حبیب ایل بیگی در گفت و گو با «سراج24» در خصوص وضعیت شورا در حال حاضر و برنامه هایی که برای سال 1395 در نظر دارد سخن گفت و نیز ساز و کارهای جدیدی که از این پس درباره فیلم های تولیدی اتخاذ خواهد کرد.
در سال های گذشته و در میان فیلم های جشنواره فیلم فجر شاهد استعمال بسیار سیگار توسط بازیگران بودیم که موجب ایجاد اشتیاق در نزد مخاطبان به خصوص نسل جوان خواهد شد همان طور که وزارت بهداشت هم به این مساله واکنش نشان داد. شما به عنوان مسئول اصلی شورای نظارت چه تدابیری در این خصوص اتخاذ کردید؟
ببینید، آن چه مسلم است و نمی توان مورد انکار قرار داد همین مساله ای است که عنوان کردید و درصد بالایی از آثاری که تولید می شوند به دلایل مختلف از جمله این که کاراکترهایش طوری پرداخت شدند که نیاز به کشیدن سیگار دارند، به این کار اقدام می کنند و ما هم تا جایی که توانستیم به آن ها تذکر دادیم که در مواردی به کار گرفته شد.
در این مدت از دورانی که شما مسئولیت شورا را به عهده گرفتید، چه میزان از موارد اصلاحی و تعدیل شده در فیلم ها رعایت شد؟
با همه نظارت های صورت گرفته متاسفانه بخشی از این مساله هنوز وجود دارد و باور کنید که یکی از مهم ترین ممیزی های ما در جشنواره فیلم فجر در سال گذشته به دلیل نمایش سیگار در فیلم ها بوده است که با تذکر ما درصد استعمال دخانیات در فیلم ها بسیار پایین تر آمد. به هر حال سازندگان فیلم ها عنوان کردند که نوع روایت و داستان دراماتیک ما می طلبد که چنین شخصیت های منفی را نشان دهیم و ما هم به شکل دوستانه از آن ها خواستیم که به دلیل بدآموزی های این کار تا جایی که می توانند از نمایش این گونه سکانس ها اجتناب کنند. به هر حال برخی از فیلم ها دیگر تولید شدند و کاری نمی شود درباره آن ها کرد اما قرار است از این به بعد قبل از تولید ضمانتی از تهیه کنندگان بگیریم تا هر چه کمتر به نمایش سیگار در فیلم هایشان اقدام کنند.
آیا مانند گذشته این تعهدات تنها به نحوی فرمالیته صورت خواهد پذیرفت؟! اصلا چه ضمانتی وجود دارد تا این گونه تعهدات به مرحله اجرا درآید و در صورت عدم رعایت قانون، شورای نظارت چه تدبیری خواهد اندیشید؟
ما الان در شورای پروانه نمایش با قدرت بیشتری برخورد خواهیم کرد و در اکران عمومی به دنبال تدابیر شدیدی درباره منع و یا کم کردن دقایق سیگار کشیدن بازیگران هستیم و شما می توانید این را از تهیه کنندگان و سازندگان فیلم ها بپرسید. ما در سال های پیش این تعهد را می گرفتیم و به قول شما به آن عمل نمی شد اما الان دیگر این مساله شوخی بردار نیست و ما در شورا آن را پیگیری مجدانه خواهیم کرد.
یکی از مسائل قابل نقد درباره آئین نامه قانونی است که در آن قید شده است که تنها در خصوص کاراکترهای مثبت باید از نمایش بیش از حد استعمال دخانیات جلوگیری کرد! یعنی درباره کاراکترهای منفی که تاثیر شخصیتی بیشتری هم نزد بیننده خواهد داشت، ساز و کاری وجود ندارد؟!
ببینید، ما باید به این سمت برویم که به هر صورت از نمایش استعمال دخانیات در آثار جلوگیری کنیم. این مساله ای که عنوان می کنید کاملا درست است و به صراحت در ماده 3 آیین نامه ممنوعیت استعمال و عرضه سیگار و سایر مواد دخانی در اماکن عمومی مصوب 1376.08.07 قید شده است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شهرداری ها و مطبوعات باید تدبیری اتخاذ نمایند که در فیلم ها و سریال های تولیدی تبلیغ دخانیات به طور مستقیم و غیر مستقیم صورت نگیرد و شخصیت های مثبت فیلم ها استعمال دخانیات ننمایند. همان طور که شما اشاره کردید باید به این قانون توجهی دوباره شود، چرا که ما در وزارت ارشاد و سازمان سینمایی اعتقاد داریم که کاراکترهای منفی هم نباید به استعمال بیش از اندازه سیگار بپردازند و همان طور که گفتید چه بسا تاثیر بیشتری نسبت به کاراکترهای مثبت برای مخاطب داشته باشد. پس باید تفسیر دوباره ای صورت گیرد و البته ما سعی می کنیم این مساله را هم به صورت گفت و گو با صاحبان فیلم ها حل کنیم تا به حداقل ممکن برسد.
بخشی مهمی از ترویج استعمال دخانیات از طریق شبکه نمایش خانگی صورت می گیرد که عمده ترین آن برای سریال «شهرزاد» بوده است. درباره این بخش از آثار تصویری که مخاطبان بسیاری دارد، چه برخوردی صورت دادید؟
بله، درباره شبکه نمایش خانگی هم به شکلی بیشتر این نظارت صورت گرفته است و حتی در تیزر تبلیغاتی سریال «شهرزاد» هم اشاره به منع استعمال دخانیات شده است.
اما تاثیر سکانس هایی که به دفعات کاراکترهایی مانند فرهاد اقدام به استعمال دخانیات می کنند، بسیار بیشتر از تولید تیزرهای چند دقیقه ای است!
بله، ما درباره این بخش از سریال تا جایی که می شد، اقدام کردیم اما موضوع این است که بخش های مهمی از سریال و طراحی کاراکتر ساخته شده بود و کار چندانی نمی شد کرد.
برای فصل دوم سریال که هنوز تولید نشده است، چه برنامه ای خواهید داشت؟!
حتما باید این مساله در فصل جدید سریال «شهرزاد» اعمال شود و سخت گیری درباره شبکه نمایش خانگی را همکاران ما به شکلی جدی تر دنبال خواهند کرد تا هر چه بیشتر تعداد دقایق استعمال دخانیات کم شود.
